صبر زرد(شاخ بزی) گیاهی است علفی و چند ساله با برگ‌های ضخیم، گوشتی و دراز. حاشیه‌ برگ‌های آن کمی پیچ و خم‌دار و دارای تیغ است. گل‌های آن‌ به‌صورت خوشه‌ای زیبا در انتهای محور ساقه گل‌دار و به رنگ سبز مایل به زرد قرار دارند.
قسمت مورد استفاده صبر زرد، شیرابه به دست آمده از برگ‌های گیاه است که امکان دارد به صورت تازه غلیظ(خمیری) و یا خشک شده با رنگ‌های متفاوت زرد، زرد مایل به سبز، قهوه‌ای و یا قرمز مایل به سیاه باشد.

در سال‌های اخیر کشت صبر زرد، گونه‌ی Vera در ایران معمول گشته است. گرچه این گیاه با نقاط گرم و مرطوب سازگاری خوبی دارد، ولی در نقاط مختلف ایران کشت می‌شود.

مهم‌ترین اثرات گزارش شده صبر زرد
ضد آلرژی ، ضد سرطان، ضد میکروب، ضد قارچ، ضد ویروس، ضد آفتاب سوختگی، کاهش دهنده قند خون، مسهل، ضد کرم، ضد ورم، مرطوب کننده و نرم کننده، قاعده‌آور، ملین، مقوی معده و کبد.

تاریخچه
نقاشی‌هایی از صبر زرد، بر روی کنده‌کاری‌های دیوارهای معابد مصری دیده شده است. این معابد در هزاره چهارم قبل از میلاد بنا شده است. صبر زرد را که “گیاه جاودانگی” نام گرفته بود، به هنگام خاک سپاری، برای فراعنه هدیه می‌آوردند.
کتاب “The Egyptian Book of Remedies” (1500 سال قبل از میلاد مسیح) از کاربرد صبر زرد در درمان عفونت‌ها، معالجه پوست و تهیه داروهای ملین سخن گفته است. “دیسکورید”(فیزیک‌دان یونانی)، در سال 74 پس از میلاد، صبر زرد را جهت التیام زخم، جلوگیری از ریزش مو ، درمان زخم‌های دستگاه تناسلی، و معالجه همورئید، مفید دانست.
بازرگانان عرب، در قرن ششم بعد از میلاد، این گیاه را به آسیا آوردند، و اسپانیایی‌ها آن را در قرن شانزدهم، از منطقه مدیترانه به برّ جدید (World New) بردند. در عصر جدید (1930) مصرف کلینیکی صبر زرد به منظور درمان التهاب پوست ناشی از اشعه ایکس آغاز شد.

ترکیبات مهم
گیاه، حاوی مشتقات هیدروکسی آنتراسن از جمله آلوئین‌های A2وB به میزان 40- 25درصد کل ترکیبات و مشتقات کرومون از جمله آلوئه رزین 2A، B وC است.
ترکیبات مهم دیگر آلوئه شامل قندها از جمله: گلوکز، مانوز و سلولز، آنزیم‌ها از جمله: اکسیداز، آمیلاز و کاتالاز، همچنین ویتامین‌هایی نظیر: B1، B2، B6، C، E و اسید فولیک و مواد معدنی مانند: کلیسم، سدیم، منیزیم، روی، مس و کروم می‌باشند.

اثرات مهم
خاصیت اصلی صبر زرد، به عنوان یک مسهل قوی بوده و دارای خواص دیگری از جمله ضد ورم، ضد میکروب، التیام زخم‌ها، ضد آفتاب و ضد سوختگی می‌باشد.
ژل الوئه اثرات خوب و مفیدی بر روی سوختگی‌های معمولی، سوختگی‌های حاصل از اشعه، زخم‌ها و صدمات دیگر پوست دارد.
یکی از فرآورده‌های آلوئه، کرم‌های ‌هیدرو فیلیک تهیه شده از 5/0 درصد ژل آلوئه می‌باشد که در درمان پسوریازیس بسیار خوب است. همچنین ژل خوراکی آن برای زخم معده ، افراد مبتلا به ایدز و مبتلایان به آسم (مدت شش ماه) مصرف می شود.
تحقیقات اخیر، اثرات مثبت آن را در بیماران مبتلا به دیابت نشان داده است و آزمایش‌های انجام یافته بر روی موش‌ها اثرات مذکور را تایید کرده است. اثرات دیگر آلوئه شامل اثرات ضد سرطان و اسپرم‌کش آن است.
در سال‌های اخیر، ژل آلوئه به طور وسیع در محصولات آرایشی، بهداشتی و به خصوص در کشور آمریکا مصرف می‌شود. این ژل دارای خواص ضد ورم و ضد میکروبی است و مرطوب کننده مناسبی نیز محسوب می‌شود. صنایع غذایی آمریکا در محصولات خود از ژل آلوئه به عنوان ماده‌ای موثر در تناسب اندام و سلامتی بدن استفاده می‌کنند.

استفاده مستقیم از ژل گیاه
برای استفاده مستقیم از ژل آلوئه، می‌توان برگ‌های گیاه را قطع کرد. در محل قطع شده، ژل بی‌رنگی نمایان می شود که با فشردن برگ گوشتی گیاه، ژل بیرون می‌زند. می‌توان از این ژل به‌طور مستقیم جهت مرطوب کردن پوست، آفتاب سوختگی، زخم سوختگی‌های معمولی و نرم کردن اگزمای زیر چشم استفاده کرد. ژل به مرور زمان در معرض هوا تغییر رنگ داده و در نهایت به رنگ قرمز تیره(مایل به سیاه) در می‌آید.

روش آماده سازی و استفاده از برگ:
برای برداشتن ژل گیاه میتوانید آن را از سمت نوک برگ ببرید (بقیه ژلها در پوست خود برگ بهتر باقی میمانند). قسمت بریده شده را بشورید. پوست آن را جدا کنید. و بدنه‌ی ژلی شکل گیاه که مورد نظر مصرف کنندگان است مشاهده میشود

استفاده روی پوست:
برای استفاده روی پوست کافی است ژل به دست آمده را روی پوست بدن بمالید و مالش دهید تا جذب شود. ژل سریعا جذب میشود و نیاز به شستشو نیست.

استفاده از ژل برای خوردن:
مزه ژل آلوئه ورا بد نیست ولی میتوان قبل از خوردن ژل به دست آمده را شستشو داد تا مزه‌ای نداشته باشد. همچنین میتوان به آن شکر اضافه کرد. البته غذاها و دسرهای مختلفی از ژل آلوئه ورا درست میشود. میتوانید آن را قطعه قطعه کرد و شستشو داد و سپس به انواع سالادها، ژله‌های خوراکی و مارمالاد یا مربا اضافه کرده و نوش جان کنید. همچنین برای خوردن، کمپوتها و آب میوه‌های آلوئه ورا انتخاب راحتتری هستند.

نگهداری برگها:
 برای نگهداری باقیمانده برگ، آن را در کاغذ پیچیده و در یخچال قرار دهید. معمولا چند ماه میتوان برگها را در دماهای خنک (بین صفر تا 10درجه سانتیگراد) یا درون یخچالهای خانگی نگهداری کرد. (در دمای پایین سوخت و ساز برگ به حداقل میرسد و زوال و پیر شدن سلولها به تاخیر می‌افتد)

عوارض جانبی
خوردن بیش از حد ژل(مصرف روزانه یک گرم به مدت طولانی) ممکن است باعث عدم تعادل آب و الکترولیت‌‌های بدن، سقط جنین، زایمان زودرس، اسهال خونی و ضایعات کلیه شود. همچنین مصرف مقادیر بسیار زیاد آن ممکن است منجر به مرگ شود.

موارد منع مصرف
نباید از ژل در زمان تهوع، استفراغ ، دردهای شکمی، خونریزی مقعد و ضعف شدید استفاده کرد.
در زمان بارداری به غیر از دستور پزشک، مصرف آن ممنوع است.

نکات قابل توجه
- بیش از 300 گونه آلوئه وجود دارد که مهم‌ترین آنها از نظر استفاده دارویی، آرایشی و بهداشتی، الوئه ورا (Aloe Vera) می‌باشد.
- منبع جغرافیایی دقیق آلوئه معلوم نیست، ولی به احتمال زیاد مربوط به مصر یا خاورمیانه می‌باشد.

نام‌های فارسی: صبر زرد- شاخ‌بزی
نام‌های علمی: Aloe capenis, Aloe barbadensis, Aloe Vera
نام عربی: ‌الصبر (Alsaber)
خانواده: Liliaceae
نام انگلیسی:Aloe
نام فرانسوی:Aloe

منبع: www.zsadeghi.blogfa.com

نوشته شده در پنج شنبه 93/4/5ساعت 4:0 عصر توسط بابک باباپور نظرات ( ) |