زنبور ساقه خوار گندم :

میزبان و اتشار آفت: علاوه بر گندم، جو، چاودار و یولاف را نیز مورد حمله قرار می دهد.و در اروپا؛شوروی سابق؛نواحی مدیترانه؛آفریقا و آمریکای شمالی؛عراق؛ترکیه؛سوریه؛لبنان؛مصر؛فلسطین ودر ایران بیشتر دراطراف تهران بخصوص ورامین؛استانهای مرکزی؛فارس وجود دارد.

مورفولوژی:حشره? کوچکی است به ‌طول 12تا8 میلی‌متر(حدود1سانتیمتر)،به رنگ سیاه،با بند پاها و دو لکه? طرفین سینه زردرنگ؛ حشرات کامل در بهار روی ساقه‌ها تخم‌ریزی می‌کنند.دگردیسی حشره به صورت دگردیسی کامل است.قطعات دهانی جونده که زرد رنگ و شاخک ها سیاه و بلند و از12بند تشکیل شده است.شکم زنبور سیاه و دارای نوارهای عرضی زرد رنگ می باشد.در انتهای شکم حشره ماده آلت تخم ریز قرار دارد لارو این زنبور ورمی فرم بدون پا و کمی خمیده سفید رنگ و در موقع رشد کامل10 الی 14 میلیمتر طول دارد و سر آن گرد و زرد رنگ است.هر یک از قطعات سینه مانند 9 حلقه اول شکم توسط یک شیار عرضی به دو قسمت تقسیم می شود.

زیست شناسی:

یک نسل در سال داشته و زمستان را به صورت لارو در درون طوقه گندم و جو به حالت دیاپوز سپری می کند. از اواخر اسفند یا اوایل فروردین در صورت مناسب بودن شرایط محیطی مخصوصاً رطوبت خاک لاروها در همان محل تبدیل به شفیره شده و حشرات کامل از اواخر فروردین ماه در مزارع غلات ظاهر می شوند.در صورتی که شرایط مساعد نباشد لاروها به همان صورت تا بهار سال بعد باقی می ماند (برخی 1 نسل را در 2 سال طی می کنند اگر رطوبت خاک کافی نباشد.) حداکثر جمیت حشرات کامل در اردیبهشت ماه ظاهر می شود. حشرات کامل بعد از تغذیه از نوش گلها بویژه گلهای ازمک و خردل وحشی، جفت گیری و حشره ماده با تخم ریزخود بصورت انفرادی در داخل ساقه گندم تخم ریزی می نماید. در هنگام تخم گذاری معمولاً‌ گندم در مرحله ساقه رفتن و در مزارع زود کاشت در حال خوشه رفتن است. به طور کلی مزارع زود کاشت و ارقام زود رس ترجیح داده می شوند.تخم در داخل میانگره های بالائی ساقه قرار داده می شود. (لارو اگر در وسط باشد تغذیه ناکافی دارد ولی در بالا تغذیه کافی دارد.) دورة جنینی 12-8 روز سپس لاروها به طرف پائین ساقه شروع به فعالیت می کنند.دورة لاروی 30-25 روز و در این زمان لارو خود را به محل طوقه در داخل خاک رسانده و قسمتی از جدار طوقه را به صورت دایره جویده و نازک میکند و سپس مواد جدا شده را به ترشحات بزاقی مخلوط و درپوش محکمی برای لانة خود به وجود می آورد و پس از تنیدن پیله نازک حدود 9-8 ماه از سال را (تابستان، پائیز، زمستان) به صورت دیاپوز سپری می کند.اواخر اسفند یا اوایل فروردین لارو تبدیل به شفیره شده. دورة شفیرگی 25-20 روز، سپس حشرات کامل همزمان با مرحله ساقه رفتن و شروع مرحله خوشه رفتن گندم ظاهر می گردند.

نحوه خسارت :

لارو این آفت در داخل ساقه گیاهان میزبان شده و از بافت داخلی ساقه تغذیه می کند و مانع رسیدن شیره گیاه به خوشه شده و دانه ها پوک و سبک می گردند. (بنابراین خوشه سبک است و صاف می ایستد در صورتی که خوشة سالم سنگین است و خمیده. یکی از راههای تشخیص، صاف ایستادن خوشه به دلیل سبکی است.)پس فقط خسارت مخصوص مرحله لاروی است.


کنترل و مدیریت تلفیقی زنبور ساقه خوار گندم:
1- شخم عمیق یا سطحی و زیر رو رو کردن کلشهای آلوده.شخم معمولی با عمقی در حدود 20 سانتیمتر پس از برداشت محصول در کاهش تراکم جمعیت زنبور ساقه خوار گندم موثر است زیرا کلش های حاوی لارو آفت به زیر خاک رفته و لاروها از بین می روند.
2- تناوب زراعی.
3- تغییر تاریخ کشت چون این حشره بیشتر گندمهای زمستانه و زودرس را مورد حمله قرار می دهد. با کشت ارقام دیررس میتوان از میزان خسارت آفت کاست.

4- رقم گندم آزادی و رقم جو و الفجر نسبت به این آفت تا حدودی مقاومند.

5- کود و تقویت گندم باعث دوام و ایستادگی ساقه می شود وقدرت تحمل گندم را در مقابل آفت را زیاد می کند(مانند کودهای پتاسیم).

6- زنبورهای پارازیتوئیدی از جنس Aprostocetus  از خانواده Eulophidae  و Elachertus  از خانواده Chalcididae جمع آوری شده اند که لاروهای آن را پارازیته می کنند و در کاهش جمعیت آن موثرند.

7- برداشت سریع گندم در کاهش جمعیت لارو های این زنبور موثر است، اما بهترین روش کنترل آن شخم عمیق بعد از برداشت محصول می باشد.

8- سوزانیدن کاه و کلش پس از برداشت محصول نه تنها در کاهش جمعیت آن تآثیری ندارد، بلکه باعث کاهش مواد آلی خاک نیز می گردد.( دونوع سوزانیدن داریم:1- نگه داشتن شعله افکن و سوزاندن تمام کاه و کلش 2-سوزاندن موضعی, که درصورت خطر و نیاز نوع2 مناسبتر است).

9- سمومی که علیه سن مادر مصرف می گردند، در کاهش جمعیت حشرات کامل زنبور ساقه خوار گندم نیزموثرند، اما سموم مصرفی علیه پوره های سن گندم در کاهش جمعیت آن موثر نیست به دلیل آنکه در این زمان لاروهای زنبور در درون ساقه ها فعالیت می کنند.

10- کف برکردن گیاه آلوده.

 

---

منبع: www.giyah-sabz.blogfa.com

 

نوشته شده در شنبه 93/4/7ساعت 2:0 عصر توسط بابک باباپور نظرات ( ) |